Zinloos en onbevattelijk

Mondays van JAN


Op 29 januari 1979 schoot Brenda Ann Spencer, een toen zestienjarige Amerikaanse, 8 kinderen en drie volwassenen neer vanuit haar slaapkamerraam. Ze had geen verklaring voor haar daad, en toonde bij haar arrestatie geen enkel berouw. Twee van de volwassenen kwamen te overlijden; alle kinderen herstelden van hun verwondingen.

JAN, een Antwerps jongerentheatergezelschap onder leiding van regisseur Peter Seynaeve en dramaturge Ans Vroom, liet zich voor Mondays inspireren door dit incident en andere school shootings. Met een groep actrices, in leeftijd variërend van 12 tot 18 jaar, maakte het collectief een schurende en confronterende voorstelling, die eenvoudige verklaringen uit de weg gaat.

Het stuk schakelt knap tussen heden en verleden, tussen de voorbereiding van de aanslag, de schietpartij zelf en de nasleep ervan. Ook worden in een paar scènes de klasgenoten van schutters Julie en Margot neergezet; de vitaliteit van de meisjes in deze scènes contrasteert hartverscheurend met de manier waarop hun levenloze lichamen even later op de grond liggen, of de doodsangst die ze uitschreeuwen als ze aan hun moordenaars proberen te ontsnappen. Sowieso weet Seynaeve een zeer drukkende, troosteloze sfeer neer te zetten waar het drama op onontkoombare wijze uit voortvloeit.

De regisseur slaagt er echter niet altijd in om nieuwe invalshoeken te vinden ten opzichte van bestaand werk over dit thema. De manier waarop Julie en Margot over hun plan en over zichzelf praten, de citaten in de tekst, de status die ze op school hebben, de innige band met elkaar; we hebben het allemaal al eens eerder gezien. Pas in één van de laatste scènes ontstijgt Mondays het bronmateriaal: in de vorm van een herdenkingsbijeenkomst worden eerst genadeloos de banale, hysterische en sensatiebeluste reacties van media en publiek neergezet, om daarna snoeihard te schakelen naar de impact op de betrokkenen. Het ooggetuigeverslag van een jong meisje dat nooit meer over dit drama heen zal komen, komt aan als een stomp in je maag.

Helaas komt na dit emotionele hoogtepunt nog een scène waarin de moordenaars weer aan het woord zijn. De eindmonoloog is goed geschreven en sterk neergezet, maar hij kan in vorm noch inhoud tippen aan die meesterlijke scène ervoor. 3,5 ster (van de 5).

Mondays van JAN. Regie: Peter Seynaeve. Met: Indra de Bruyn, Dorien de Clippel, Lynn Duijvewaardt, Margot Hallemans, Romy Louise Lauwers, Hannah Soenens, Martha Vandermeulen en Renée Vervaet. Speellijst: zie hier.